Trong bối cảnh phát triển kinh tế công nghiệp mạnh mẽ hiện nay, việc đảm bảo hài hòa giữa phát triển công nghiệp và bảo vệ môi trường là một thách thức lớn. Báo cáo Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đối với khu công nghiệp, nhà máy và cơ sở sản xuất đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc quản lý, dự báo và giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin đầy đủ về quy định, thủ tục và yêu cầu khi thực hiện ĐTM cho khu công nghiệp theo quy định mới nhất.
1. Tại sao phải lập báo cáo ĐTM cho khu công nghiệp?
Định nghĩa ĐTM theo quy định pháp luật
Theo Khoản 7 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường 2020: “Đánh giá tác động môi trường là quá trình phân tích, đánh giá, nhận dạng, dự báo tác động đến môi trường của dự án đầu tư và đưa ra biện pháp giảm thiểu tác động xấu đến môi trường”.
Vai trò quan trọng của ĐTM đối với khu công nghiệp
Hiện nay, trên khắp cả nước, các khu công nghiệp hoạt động với đa dạng mô hình và quy mô, tạo ra lượng chất thải lớn, đặt ra thách thức lớn cho công tác quản lý môi trường. Trong bối cảnh này, báo cáo ĐTM trở thành công cụ quản lý hữu hiệu nhằm:
- Đánh giá tầm ảnh hưởng của dự án KCN đối với môi trường xung quanh so với các tiêu chuẩn quy định
- Giúp cơ quan quản lý nhà nước giám sát, phát hiện sự cố môi trường và đề xuất biện pháp xử lý kịp thời
- Xác định trách nhiệm của doanh nghiệp đối với môi trường, tạo động lực cho việc chủ động bảo vệ môi trường
- Hợp thức hóa quá trình hoạt động kinh doanh của khu công nghiệp
Theo quy định tại Điều 31 Luật Bảo vệ môi trường 2020, đánh giá tác động môi trường được thực hiện đồng thời với quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi hoặc tài liệu tương đương với báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án.
2. Đối tượng thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường khu công nghiệp
Theo quy định của Luật Bảo vệ Môi trường 2020, mọi khu công nghiệp, không phân biệt quy mô lớn hay nhỏ hay nguồn vốn đầu tư từ đâu, đều phải hoàn thành việc lập báo cáo ĐTM trước khi được cấp phép thực hiện dự án.
Cụ thể, theo Điều 30 Luật Bảo vệ môi trường 2020, đối tượng phải thực hiện ĐTM bao gồm:
Dự án đầu tư nhóm I (có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao):
- Dự án thuộc loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường với quy mô, công suất lớn
- Dự án thực hiện dịch vụ xử lý chất thải nguy hại
- Dự án có nhập khẩu phế liệu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất
- Dự án thuộc loại hình sản xuất, kinh doanh có yếu tố nhạy cảm về môi trường
- Dự án sử dụng đất, đất có mặt nước, khu vực biển với quy mô lớn
- Dự án khai thác khoáng sản, tài nguyên nước với quy mô, công suất lớn
- Dự án có yêu cầu di dân, tái định cư với quy mô lớn
Các dự án đầu tư nhóm II phải thực hiện ĐTM, bao gồm:
- Dự án sử dụng đất, đất có mặt nước, khu vực biển với quy mô trung bình hoặc với quy mô nhỏ nhưng có yếu tố nhạy cảm về môi trường
- Dự án khai thác khoáng sản, tài nguyên nước với quy mô, công suất trung bình
- Dự án có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất với quy mô nhỏ nhưng có yếu tố nhạy cảm
- Dự án có yêu cầu di dân, tái định cư với quy mô trung bình
Theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP, dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu công nghiệp, khu công nghệ cao, cụm công nghiệp, khu chế xuất, làng nghề thuộc diện phải lập báo cáo ĐTM.
Trường hợp phải lập lại báo cáo ĐTM
Ngoài ra, luật còn quy định một số trường hợp, dù báo cáo ĐTM đã được phê duyệt nhưng các khu công nghiệp vẫn phải thực hiện việc báo cáo lại:
- Dự án công nghiệp đã được cấp phép nhưng không được triển khai trong vòng 24 tháng
- Địa điểm thực hiện dự án không giống với địa điểm đã được phê duyệt trong báo cáo ĐTM
- Dự án có sự thay đổi về quy mô, công nghệ, công suất hoạt động dẫn đến việc kết quả tác động môi trường có sự sai lệch so với phương án đã được phê duyệt
3. Hồ sơ báo cáo đánh giá tác động môi trường khu công nghiệp
Một bộ hồ sơ ĐTM khu công nghiệp đầy đủ cần có các thành phần sau:
Tài liệu pháp lý chính:
- Giấy chứng nhận đầu tư
- Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
- Hợp đồng thuê đất
- Chủ trương đầu tư, quyết định phê duyệt về đầu tư, quy hoạch liên quan đến dự án
- Thỏa thuận/Hợp đồng đấu nối và xử lý nước thải
- Thuyết minh dự án đầu tư
- Báo cáo kinh tế – kỹ thuật (với những dự án xây dựng)
Tài liệu kỹ thuật:
- Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố, phương án PCCC (nếu có)
- Bản vẽ mặt bằng tổng thể (các hạng mục công trình)
- Bản vẽ mặt bằng bố trí dây chuyền sản xuất hoặc máy móc, thiết bị
- Bản vẽ thoát nước mưa
Báo cáo đánh giá tác động môi trường:
Báo cáo phải được lập theo mẫu quy định tại Phụ lục VI Mục I của Nghị định 08/2022/NĐ-CP và cần có đầy đủ các nội dung:
- Thông tin chung về dự án
- Điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội khu vực thực hiện dự án
- Đánh giá hiện trạng môi trường nơi thực hiện dự án
- Đánh giá, dự báo tác động môi trường của dự án
- Phương án cải tạo, phục hồi môi trường (nếu có)
- Chương trình quản lý và giám sát môi trường
- Kết quả tham vấn
4. Quy trình lập báo cáo đánh giá tác động môi trường khu công nghiệp
Theo quy định tại Điều 31, 33, 34 Luật Bảo vệ môi trường 2020, quy trình lập và thẩm định báo cáo ĐTM khu công nghiệp được thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Thu thập thông tin và khảo sát
- Thu thập tài liệu, giấy tờ pháp lý liên quan đến dự án
- Khảo sát điều kiện tự nhiên như địa hình, thổ nhưỡng, đặc điểm kinh tế, xã hội
- Khảo sát, đo đạc và lấy mẫu nước thải, khí thải, đất xung quanh khu vực dự án
Bước 2: Đánh giá tác động môi trường
- Xác định các nguồn gây ô nhiễm chính (CTR, CTNH, tiếng ồn, nước thải, khí thải)
- Đánh giá mức độ tác động của nguồn ô nhiễm đến môi trường, tài nguyên, xã hội và con người
- Đề xuất các biện pháp giảm thiểu tác động xấu và phương án xử lý nước thải, khí thải, CTR, CTNH
Bước 3: Tham vấn ý kiến
Theo Điều 33 Luật BVMT 2020, việc tham vấn phải thực hiện với:
- Cộng đồng dân cư, cá nhân chịu tác động trực tiếp bởi dự án
- Cơ quan, tổ chức có liên quan trực tiếp đến dự án
Nội dung tham vấn bao gồm:
- Vị trí thực hiện dự án đầu tư
- Tác động môi trường của dự án
- Biện pháp giảm thiểu tác động xấu
- Chương trình quản lý và giám sát môi trường
- Phương án phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường
Bước 4: Lập và nộp báo cáo ĐTM
Báo cáo ĐTM phải được lập theo mẫu quy định và nộp lên cơ quan có thẩm quyền thẩm định. Theo Điều 34 Luật BVMT 2020, việc thẩm định báo cáo được thực hiện như sau:
- Cơ quan thẩm định ban hành quyết định thành lập hội đồng thẩm định gồm ít nhất 07 thành viên
- Hội đồng thẩm định phải có ít nhất một phần ba tổng số thành viên là chuyên gia môi trường hoặc lĩnh vực liên quan
- Thời hạn thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường không quá 45 ngày (đối với dự án nhóm I) và 30 ngày (đối với dự án khác)
Bước 5: Chỉnh sửa và phê duyệt
- Tiếp nhận, sửa chữa, bổ sung nội dung báo cáo theo biên bản họp và ý kiến hội đồng thẩm định
- Nộp lại báo cáo đã chỉnh sửa để phê duyệt
- Nhận quyết định phê duyệt báo cáo ĐTM
5. Yêu cầu kỹ thuật trong báo cáo ĐTM dành cho khu công nghiệp
Một báo cáo ĐTM dành cho khu công nghiệp phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật sau:
5.1. Đánh giá hiện trạng môi trường
- Điều kiện tự nhiên: Vị trí địa lý, địa hình, địa chất, khí hậu, thủy văn
- Hiện trạng chất lượng môi trường: không khí, nước mặt, nước ngầm, đất, tiếng ồn
- Điều kiện kinh tế – xã hội: dân cư, lao động, hạ tầng, các hoạt động kinh tế
5.2. Đánh giá nguồn gây tác động
Nguồn tác động có phát sinh chất thải:
- Giai đoạn thi công: sinh khối, bụi, nước thải sinh hoạt, CTR sinh hoạt, dầu mỡ
- Giai đoạn vận hành: bụi, mùi hôi, nước thải sinh hoạt, nước thải sản xuất, CTR sinh hoạt, CTNH, bùn dư
Nguồn tác động không phát sinh chất thải:
- Giai đoạn GPMB: xung đột với người dân, ảnh hưởng đến sinh kế
- Giai đoạn thi công: tiếng ồn, ngập úng, cản trở giao thông, tai nạn lao động
- Giai đoạn vận hành: tiếng ồn, độ rung, ảnh hưởng đến giao thông, an ninh
5.3. Biện pháp bảo vệ môi trường
Một báo cáo ĐTM cho khu công nghiệp cần thiết kế các biện pháp bảo vệ môi trường toàn diện:
Hệ thống thu gom, xử lý nước thải:
- Hệ thống thu gom, thoát nước mưa riêng biệt
- Hệ thống thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt, sản xuất
- Trạm xử lý nước thải tập trung đạt quy chuẩn
Hệ thống quản lý chất thải rắn và CTNH:
- Khu vực lưu trữ chất thải riêng biệt, đúng quy định
- Hợp đồng với đơn vị có chức năng thu gom, vận chuyển, xử lý
- Quy trình quản lý, giám sát chất thải
Biện pháp giảm thiểu tác động khác:
- Kiểm soát bụi, khí thải, tiếng ồn, độ rung
- Quy trình ứng phó sự cố môi trường
- Hệ thống PCCC và đảm bảo an toàn
6. Ưu điểm khi làm báo cáo ĐTM đúng quy định
Việc lập báo cáo ĐTM đúng quy định không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho khu công nghiệp:
- Tuân thủ pháp luật: Tránh bị xử phạt vi phạm hành chính, thậm chí đình chỉ hoạt động
- Nâng cao uy tín: Cải thiện hình ảnh doanh nghiệp, đáp ứng yêu cầu của các đối tác, khách hàng
- Tiết kiệm chi phí dài hạn: Giảm chi phí khắc phục sự cố, xử lý ô nhiễm
- Định hướng phát triển bền vững: Cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường
- Trách nhiệm xã hội: Thể hiện trách nhiệm với cộng đồng và thế hệ tương lai
Kết luận
Việc lập báo cáo đánh giá tác động môi trường cho khu công nghiệp, nhà máy và cơ sở sản xuất không chỉ là yêu cầu bắt buộc theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định 08/2022/NĐ-CP, mà còn là một công cụ quản lý môi trường hiệu quả, giúp dự án phát triển bền vững.
Với sự phức tạp của quy trình và yêu cầu kỹ thuật cao, nhiều doanh nghiệp lựa chọn thuê đơn vị tư vấn chuyên nghiệp để đảm bảo báo cáo ĐTM được lập đúng quy định, đầy đủ nội dung và được phê duyệt nhanh chóng.
ARES với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực môi trường, sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp trong việc lập báo cáo ĐTM khu công nghiệp, đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành và đáp ứng yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước.
